ખ્યાતનામ કળાધર.

ઇસુસંઘમાં દાખલ થતાં પહેલાં 'પ્રીનોવિસ' (ઉમેદવાર) તરીકે એકથી માંડીને ચાર વર્ષ પસાર કરવા પડે. આ સમયગાળાને અંતે જે તે ઉમેદવાર જો નિર્ધારિત કરેલી કસોટીઓમાંથી પાર ઉતરે તો એને વિધિસર ઇસુસંઘમાં 'નોવિસ' તરીકે પ્રવેશ મળે. ઉમેદવાર તરીકે એક વર્ષ પસાર કર્યા પછી મેં બધી જ કસોટીઓ પસાર કરી પરંતુ, એમાં મને સફળતા સાંપડી નહિ. આમછતાં, આનંદની વાત એ હતી કે મને સ્પષ્ટ ના પાડવાને બદલે એક વર્ષ વધારે આપવામાં આવ્યું હતું. છાત્રાલયનાં કામકાજમાં મદદરૂપ થવા માટે મને એ વર્ષે ધંધુકા મોકલવાનું નક્કી કરવામાં આવ્યું.

એક દિવસ બપોરે સ્વ.ફા.ગોરસ જાતે મને તેડવા માટે અમદાવાદ આવ્યા હતા. લગભગ બે અઢી કલાકને અંતે ઢળતી સાંજે અમે ધંધુકા પહોંચી ગયા. ચરોતરની સરખામણીમાં અહીંની આબોહવા મને સૂકી અને શુષ્ક જણાતી હતી. કમ્પાઉંડમાં પગ મૂક્યો ત્યારે ત્યાંની કાળી અને ચીકણી માટી જોઇને મને આશ્ચર્ય થયું. સંભવત: ઠેર ઠેર તિરાડો પડેલી આવી જમીન હું પહેલી વાર જોઈ રહ્યો હતો. ચારે બાજુ લીમડાનાં વૃક્ષો નજરે પડતા હતા. ત્યાંની આબોહવા અને વાતાવરણની ચાડી ખાતા આ લીમડાનાં ઝાડ મને નિસ્તેજ અને નિષ્પ્રાણ લાગતા હતા. આમછતાં, નીચે ઉતરીને સૌપ્રથમ મેં એ ધરતીને નમન કર્યાં કારણ, કોઈપણ સંજોગોમાં હવે પાછું વળીને નહિ જોવાનો મેં મક્કમ નિર્ધાર કર્યો હતો. એ દિવસે રાત્રે મને ઉંઘ ના આવી. અસહ્ય ગરમીને કારણે રૂમનું વાતાવરણ ભઠ્ઠા જેવું લાગતું હતું. અલબત, મધરાત પછી વાતાવરણમાં ઠંડક પ્રસરી ગઈ. 

જૂન પૂરો થયો ને જુલાઈ પણ અડધો વીતી ગયો છતાં, વરસાદના અણસારા હજી વર્તાતા નહોતા. અસહ્ય ગરમીને કારણે ઘાંઘા બનેલા સરિસૃપ ને વીંછી જેવા જંતુઓ અવારનવાર નજરે ચડી જતા હતા. રવિવારે લગભગ અગિયાર વાગ્યે વિદ્યાર્થીઓ પટાંગણમાં રમી રહ્યા હતા ને એક વિદ્યાર્થીને વીંછી આભડી ગયો. વીંછીનાં ડંખની વેદના કેટલી તીવ્ર ને અસહ્ય હોય એ તો જેને ડંખ લાગ્યો હોય એજ વર્ણવી શકે. વિદ્યાર્થી પીડાથી કણસતો કણસતો ઊંચા ઊંચા ઠેકડા મારી રહ્યો હતો ને સાથે સાથે હાથનો ઈશારો કરીને જોરશોરથી "એ ઉપર આવ્યું, એ ઉપર આવ્યું" એમ કહી રહ્યો હતો. મને શું બની રહ્યું છે ને આ સંજોગોમાં શું કરવું જોઈએ એ સમજાતું નહોતું ત્યાં તો કેટલાક વિદ્યાર્થીઓએ મને જણાવ્યું કે વીંછીનું ઝેર ધીમે ધીમે પ્રસરી રહ્યું છે. વેળાસર ફા. ગોરસને જાણ કરવી પડશે. "આ બાબતમાં ફાધર વળી શું કરવાના? ઝેર ઉતારવા માટે તો વિદ્યાર્થીને જેમ બને તેમ જલ્દીથી દવાખાને લઇ જવો જોઈએ" હું આમ વિચારતો હતો ને એક વિદ્યાર્થીએ ફોડ પાડીને કહ્યું;"ફા.ગોરસ  જબરા કળાધર છે હોં! ફરતા ગાળામાં એમનું નામ છે. ચપટી વગાડતામાં જ એ વીંછીનું ઝેર ઉતારી દેશે."

નાનકડી પેન જેવું કંઈક સાધન લઈને ફા.ગોરસ આવ્યા. એ સાધનને પેલા વિદ્યાર્થીને વીંછીએ જ્યાં ડંખ માર્યો હતો ત્યાં સહેજ ભાર દઈને મૂક્યું ને પછી "આગળ જાય છે, જાય છે?" એમ પ્રશ્ન પૂછતાં પૂછતાં હળવેથી ખસેડવા માંડ્યા. હાથના પંજા પર આંગળી સુધી પહોંચ્યા પછી એમણે હળવા ઝટકા સાથે એ સાધનને ત્યાંથી હટાવી લીધું ને પછી "ફૂર્રર........એ.......ગયું ......" એવો અસલ લહેકો તાણીને ખડખડાટ હસવાનું શરૂ કર્યું. અમારા સૌના આનંદ અને આશ્ચર્ય વચ્ચે ઘડી પહેલાં વેદનાથી કણસતો વિદ્યાર્થી પણ ઠેકડા મારવાનું બંધ કરીને હસવા માંડ્યો હતો.

"ન કોઈ તંત્ર ન કોઈ મંત્ર, ન કોઈ જપ ને ન કોઈ તપ. આ તે કેવી વિદ્યા! ને કેવો એ વિદ્યાને જાણકાર! સાચે જ ચપટી વગાડતામાં વીંછીનાં ડંખને ઉતારી દીધો હતો. શું આ વિદ્યાને હસ્તગત કરી શકાય ખરી?" મનોમન હું આમ વિચારી રહ્યો હતો ને જાણે મારા મનનો તાગ મેળવી ન લીધો હોય એમ ફાધરે મને પૂછ્યું;"શું તમને આ વિદ્યા શીખવામાં રસ છે?" હું કોઈ જવાબ આપું એ પહેલા જ એમણે એક વિદ્યાર્થીનાં હાથ પર પેનની અણીને ભાર દઈને ગોઠવી ને પછી મને સમજાવવા માંડ્યું."જુઓ, જે જગ્યા પર વેદના થતી હોય ત્યાં પેનની રીફીલ કે પછી અન્ય કોઈ અણીદાર સાધન ભાર દઈને ગોઠવવું અને પછી એ સાધનને બિલકુલ ઉઠાવ્યા વિના ભાર દઈને આગળ ખસેડતા રહેવું. હા, આમ કરતી વેળાએ એ વ્યક્તિને પૂછતાં રહેવું કે પીડા આગળ વધે છે કે નહિ. જેવા અંત ભાગ નજીક આવીએ કે હળવો ઝાટકો મારીને એ સાધન ખસેડી લેવું ને પછી જુઓ ચમત્કાર, વ્યક્તિની વેદના એ જ પળે ગાયબ થઇ જશે."

હું એમનો આભાર માનું એ પહેલાં તો આદતવશ ખડખડાટ હસતાં હસતાં એમણે એમની ઓફિસ ભણી ચાલવા માંડ્યું.