સાંજ તો ક્યારનીય ઢળી ચૂકી છે. જેસલમેરના રણમાં જયારે ઠંડી ધીમે ધીમે જોર પકડી રહી છે ત્યારે અમે સહકુટુંબ તંબુઓની બરોબર વચ્ચોવચ્ચ રજવાડી ઠાઠમાં ગોઠવેલા તકિયા અને ગાદલા ઉપર પગ લાંબા કરીને આરામથી બેઠા છીએ. વચ્ચમાં તાપણું સળગી રહ્યું છે ને ગાયકો તથા સાજીંદાઓ સૂર તાલ મેળવી રહ્યા છે.
થોડી જ વારમાં હાર્મોનિયમના હળવા સૂર સાથે “કેસરિયા વાલમ, આવો ને પધારો ને મારે દેશ રે, પધારો મારે દેશ.” શબ્દો ઘેઘૂર સ્વરમાં સંભળાય છે ને જેવા તબલા ઢોલકની સંગત શરૂ થાય છે કે તરત જ નેપથ્યમાં રહેલી કાળા રંગનો ભરત ભરેલો ઘેરદાર ઘાઘરો ને ઉપર કમખો તથા ઘરેણાંઓનો શણગાર સજેલી સાતેક યુવા નૃત્યાંગનાઓ વર્તુળમાં આવી પહોંચે છે. ગીત સંગીતની રંગત જેમ જેમ જામતી જાય છે એમ એમ એ નૃત્યાંગનાઓ જુદી જુદી હેરતઅંગેજ અંગભગિમાઓ દ્વારા પોતાની કળાને નવા આયામ ઉપર લઇ જઈને અમારી વાચાને હરી લે છે. રાજસ્થાની લોકગીત, સંગીત અને લોકનૃત્યના આ કાર્યક્રમમાં સમય જાણે થંભી ન ગયો હોય ને દિવસભર સૂમસામ રહેલું રણ એકાએક જ જીવંત ન બની ઉઠ્યું હોય એવું લાગતું હતું.
વશીકરણમાંથી અમે બહાર આવીએ એ પહેલા તો ગીત સંગીત ધીમું પડ્યું ને અમારા સુખદ આશ્ચર્ય વચ્ચે પેલી નૃત્યાંગનાઓ અમને આમંત્રણ પાઠવવા આવી. ચાળીસેક જણના ગ્રુપમાંથી શરમને લીધે કોઈ આગળ ન આવ્યું પણ અમે બે ભાઈઓએ હામ ભીડી દીધી ને એમની જેમ જ ગોળ ગોળ ઘૂમવાનું શરૂ કર્યું. અમને નાચતા નિહાળીને બીજા લોકોને પણ ચાનક ચડી ને ધીમે ધીમે વીસેક બંગાળી યુવાન યુવતીઓ અમારી સાથે જોડાઈ ગયા.
નૃત્યની કોઈ પદ્ધતિસરની તાલીમ ન હોવા છતાં પણ સંગીતની ઠીક ઠીક સૂઝ હોવાને કારણે મારા પગ અદભૂત રીતે તાલ અને લયને અનુસરી રહ્યા હતા. થોડી વાર પછી ગોળ ગોળ ઘૂમતી વેળાએ અચાનક જ મારી નજર સ્થિર થઇ ગઈ. વિશાળ આંખો અને કાળાભમ્મર ને લાંબા વાળ ધરાવતી એક યુવતી મને એવી રીતે ટીકી ટીકીને જોઈ રહી હતી જાણે કે મારા નૃત્યથી એ અભિભૂત ન થઇ ગઈ હોય! તાપણાના અજવાળામાં શ્યામ હોવાને લીધે સુંદર દેખાતી એ યુવતીને નિહાળીને મારા મુખમાંથી “બાય જોવ, તન્વી શ્યામા.” એવો સહજ ઉદગાર સરી પડ્યો. બીજો કોઈ વિચાર આવે એ પહેલા જ ““વુડ યુ લાઈક ટુ ડાન્સ વિથ મી?” એમ કહીને મેં એના રંગમાં ભંગ પાડ્યો.
“માય પ્લેઝર.” જાણે મારા આમંત્રણની જ રાહ ન જોતી હોય એમ એણે એનો સહર્ષ સ્વીકાર કરી લીધો. એની સાથે બે ચાર ચકરડીઓ મારવાનો પ્રયત્ન કરી જોયો પણ અફસોસ, મજા ન આવી એને નૃત્ય કરતા આવડતું નહોતું. છેવટે મેં એકલાએ નૃત્ય ચાલુ રાખ્યું. અડધા કલાક પછી એ મેહેફિલનો અંત આવ્યો ત્યારે અમે થાકીને લોથપોથ થઇ ગયા હતા. જેવું નૃત્ય પૂરું થયું કે તરત જ એ યુવતી મારી પાસે આવી અને “તમે અદભૂત નૃત્ય કરો છો. મને તમારું નૃત્ય ખૂબ ગમી ગયું.” એમ કહીને મને દિલથી અભિનંદન પાઠવ્યા. મેં એની સામે જોયું તો એની આંખોમાં મને ન કહેવાયેલા શબ્દો પણ બરોબર વંચાઈ રહ્યા હતા. વધારે કંઈ બોલ્યા વિના માત્ર એનો આભાર માનીને મેં ત્યાંથી વિદાય લીધી.
ખેર, જેસલમેર પહોંચતા સુધીમાં તો એ ચિઠ્ઠીને મેં રણમાં જ વહેતી મૂકી દીધી ને આખી વાતને સભાનપણે ભૂલી જવાનો પ્રયત્ન કરી જોયો પણ અફસોસ. આખી રાત મને ધરાર ઉંઘ ન જ આવી કારણ, એક વિચાર મને સતત કોસ્યા કરતો હતો. “શા માટે મેં એ વાત ઉપર તાત્કાલિક પૂર્ણવિરામ મૂકી દીધું? શા માટે મેં એનો ફોન નંબર રાખી ના મૂક્યો? ઓછામાં ઓછું એક વાર તો એને ફોન કરીને એની વાતને સાંભળવાની જરૂર હતી. મારા માટે ભલે એ કશું નહોતી. પણ એના માટે તો હું “કેસરિયા વાલમ” હતો ને!”
કહેવાની જરૂર ખરી કે એ જ ક્ષણથી “કેસરિયા વાલમ, આવો ને પધારો ને મારે દેશ રે, પધારો મારે દેશ.” એ ગીત મારે હૈયે હંમેશ માટે કોતરાઈ ગયું છે.
ટિપ્પણીઓ નથી:
ટિપ્પણી પોસ્ટ કરો