તથ્યને કહો ઉઠાવે દફતર.

દેવળના કમ્પાઉન્ડમાં સેંટ ઝેવિયર્સ શાળાના મસમોટા મકાનની બાજુમાં એક જૂનું ઢાળવાળું મકાન હતું. એ મકાનમાં આદરણીય સી. જોહાન્ના બાળકોને કક્કો બારાખડી શીખવતા. મારા માસી રોજ સવારે મને કક્ડીયામાં મૂકવા આવતા. મને મૂકીને પછી એ ઓટલા પર બેસીને બીજા બહેનો સાથે કક્ડીયું છૂટવાની રાહ જોતાં જોતાં સમય પસાર કરતાં. ભણવાનો મને પહેલથી કંટાળો આવે એટલે જેવા સિસ્ટર પાટીયા પર અક્ષરો લખવા માટે પીઠ ફેરવે કે તરત જ હું લાગ જોઇને પાછળના દરવાજેથી એકીશ્વાસે ઘર ભણી ભાગી છૂટતો. કક્ડીયું છૂટયા પછી માસી રઘવાયા થઈને મને શોધતા હોય ત્યારે હું ઘરના ઓટલા પર બેસીને રમત રમવામાં મશગૂલ હોઉં. પરંતુ, પહેલા ધોરણ પછી મારા ભણતરની ગાડી એવી સડસડાટ દોડવા માંડી કે ત્યારપછી ઠેઠ બારમા પછી કોલેજમાં સમયસર પ્રવેશ ન મળ્યો ત્યાંસુધી મારા માબાપને ચિંતા ને દરમિયાનગીરી કરવાની જરૂર જ ના પડી.

આજે ત્રણ સાડાત્રણ દાયકા પછી શિક્ષણની બારાખડી આખેઆખી બદલાઈ ગઈ છે. બાળક ગર્ભમાં હોય ત્યારથી જ માબાપ એનાં શિક્ષણ વિષે વિચારવાનું શરૂ કરી દે છે ને બાળક માંડ બે અઢી વર્ષનું થાય ના થાય ત્યાં તો 'પ્લેગ્રુપ'માં પરાણે ધકેલવાનું શરૂ પણ કરી દે છે. એ ચક્કર પછી અવિરત ચાલ્યા જ કરે છે. સદનસીબે, આ બધાથી પર રહીને તથ્યને અમે એનાં બાળપણનાં પાંચ વર્ષ અમારી સાથે જ રાખ્યો ને વાસ્તવિક જીવનનો એને સુપેરે પરિચય થાય એવા પૂરા પ્રયત્નો પણ કર્યાં.

પાંચ પૂરા કર્યા પછી 'હવે શું?' એ યક્ષપ્રશ્ન તો મોં ફાડીને ઉભો જ હતો. કઈ શાળામાં મૂકવો? શાળામાં મૂકવો તો કયા માધ્યમમાં એને ભણાવવો? કયા બોર્ડની પસંદગી કરવી? જેવા બીજા અનેક પ્રશ્નો પણ છાલ મૂકે એમ નહોતા. ખાસ્સું મનોમંથન કર્યા પછી અમે બહુમતિથી એને કેન્દ્રીય બોર્ડની અંગ્રેજી માધ્યમની શાળામાં ભણાવવાનું નક્કી કર્યું. ફેબ્રુઆરીમાં જયારે કેન્દ્રીય વિદ્યાલયમાં ફોર્મ લેવા માટે ગયા ત્યારે પાંચ વર્ષ પૂરા કરવામાં માત્ર વીસ દિવસ ઓછા હોવાને કારણે એમણે ફોર્મ આપવાની જ ઘસીને ના પડી દીધી. હવે શું? ઇન્ટરનેશનલ સ્કૂલની ભારેખમ ફી ભરવી એ ગજા બહારની વાત હોવાથી અમે સ્થાનિક શાળાઓ ભણી નજર દોડાવી. સદભાગ્યે, અમારા વિસ્તારમાં ત્રણ ત્રણ શાળાઓ આવેલી છે એટલે ચિંતા કરવાની જરૂર નહોતી. આમછતાં, કેટલાક સિદ્ધાંતો ને અમારી જીવનશૈલીમાં બાંધછોડ કરવાની અમારી તૈયારી ન હોવાથી પહેલા ધોરણમાં પ્રવેશ મેળવતાં મેળવતાં અમને ફાંફાં પડી ગયા.

છેવટે શાળા શરૂ થયાને બરોબર એક અઠવાડિયા પછી તા. 16 જૂન, 2014 સોમવારના રોજ તથ્યને સેંટ ઝેવિયર્સમાં પ્રવેશ મળ્યો. ગઈકાલે પહેલા દિવસે અમારો હરખ માતો નહોતો પણ દફતરનો ભાર જોઇને તથ્ય એ દફતરને પીઠ પર ઉઠાવવું કે નહિ એની દ્વિધામાં હતો. બીજી બાજુ, ભણતરનો ભાર વેંઢાર્યા વિના હવે છૂટકો પણ નહોતો એટલે હસતાં હસતાં મારે એની મમ્મીને કહેવું પડ્યું;

"તથ્યને કહો ઉઠાવે દફતર, હવે તો ભણતર એ જ કલ્યાણ."