વર્ષ 2002માં હું અમદાવાદમાં 'પ્રેમલજ્યોતિ'માં રહીને ગુજરાતી સાહિત્યનો અભ્યાસ કરી રહ્યો હતો. 'પ્રેમલજ્યોતિ' એટલે ગુજરાતનાં ઇસુસંઘીઓ માટેનું કેન્દ્રબિંદુ જ્યાં એમનાં પ્રાંતપતિ(મંડળનાં વડા)નું રહેઠાણ અને કાર્યાલય આવેલા છે. એ ઉપરાંત, આ જગ્યાને તાલીમકેન્દ્ર પણ કહી શકાય કારણ, અહીં દેશવિદેશનાં વિદ્યાર્થીઓ માટે રહેવાની અને અભ્યાસ કરવાની પૂરી વ્યવસ્થા છે. મારા માટે ઇસુસંઘમાં તાલીમ માટેનું આ શ્રેષ્ઠ વર્ષ હતું કારણ, આ સમય માત્ર ને માત્ર ગુજરાતી સાહિત્યનાં અભ્યાસ માટે જ ફાળવવામાં આવ્યો હતો. આદરણીય સરૂપબેન ધ્રુવ, પ્રા.આર.આર.પરમાર અને શ્રી યોસેફ મેકવાન જેવા સાહિત્યનાં દિગ્ગજો અમને સાહિત્યનું રસપાન કરાવવા માટે માર્ગદર્શન આપી રહ્યા હતા.
એજ સમયગાળામાં આફ્રિકાના કોઈ દેશનો વતની પણ અમારી સાથે રહેતો હતો. ઉંમર એની ઘણી વધારે હતી. શરીરનો વર્ણ શ્યામ અને દેખાવ બેઠી દડીનો હતો. માથું શરીરનાં પ્રમાણમાં ખાસ્સું મોટું હતું. વાળ ઝીણાં ઝીણાં ને વંકાયેલા, હોઠ જાડા અને હંમેશા લબડતા રહેતા. દૂરથી જોઈએ તો એનો દેખાવ માણસનાં ધડ ઉપર શાહમૃગનાં મોટા ઈંડાને આડું ગોઠવી દીધું હોય એવો લાગતો હતો. અધૂરામાં પૂરું પાછો સ્વભાવનો એ આડો ને અળવીતરો. તોર, તુમાખી ને તૂંડમિજાજી હોવાને કારણે બધાનો એ અપ્રિય થઇ પડેલો ને સહુની દાઝમાં 'કાભઈ' તરીકે પંકાઈ ગયેલો. વાતવાતમાં વાંકું ન પડે તો એ કાભઈને ચેન ન પડે. એમ કહેવાતું હતું કે એનું સર્જન 'આજીવન વિદ્યાર્થી' જ બની રહેવા માટે થયેલું હતું. હા, ઇસુસંઘમાં આવા અનેક નમૂનાઓ અને ઉદાહરણો આંખે ચઢતા હતા.
મારું સદભાગ્ય ગણો કે દુર્ભાગ્ય, કાભઈને મારી સાથે સારું બનતું હતું. એકવાર સાંજને સમયે લગભગ સાડા છ વાગ્યે 'સૌરાષ્ટ્રની રસધારા' વાંચવામાં હું તલ્લીન હતો ને એણે મારા રૂમમાં આવીને મદદ માટે હાથ લંબાવ્યો. અઠવાડિયા પછી એની પરીક્ષા હતી એટલે કમ્પ્યૂટરનાં વિષયોને લગતા કેટલાક પુસ્તકો એણે તાત્કાલિક ખરીદવાના હતા. વાંચવાની તલપ એટલી બધી હતી કે મનમાં તો;"અલ્યા કાભઈ, હોલી ઈંડા મુકવાની થઇ ત્યારે જ તને માળો બાંધવાનું સૂઝ્યું. અત્યાર સુધી શું કરતો હતો?" એમ કહીને ના પાડવી હતી આમ છતાં, એને ભાષાની તકલીફ હોવાને કારણે મેં મદદ માટે તૈયારી બતાવી.
"આપણે લો ગાર્ડન બાજુ 'સીટીગોલ્ડ' નામનું કોમ્પ્લેક્સ આવેલું છે ત્યાં જવાનું છે. તું ઝટપટ રિક્ષા કરી લે." નીચે ઉતરીને હું જાણે એનાં બાપનો નોકર ન હોઉં એમ તોછડી ને ઉદ્ધત બોલીમાં એણે મને ફટાફટ હુકમ કર્યો.
"જુઓ, આપણે 'સીટીગોલ્ડ' ......" રિક્ષાવાળાને ઉભો રાખીને હું એને સરનામું બરોબર સમજાઉં એ પહેલાં તો 'સીટીગોલ્ડ' શબ્દ સાંભળીને જ "હા, હા મેં જોયું છે." એમ કહીને એણે અમને અંદર બેસી જવાનું કહ્યું.
ઝેવિયર્સ કોર્નરથી અમે થોડા આગળ વધ્યા ને મેં ખાતરી કરવા પૂછ્યું;"અલ્યા ભઈ, 'સીટીગોલ્ડ' કોમ્પ્લેક્સ તેં બરોબર જોયું છે તો ખરું ને ?"
"હા હા, કોઈ અંધજનને પૂછો ને તોયે એ તમને ત્યાં લઇ જાય." રિક્ષાવાળાએ આત્મવિશ્વાસથી કહ્યું.
"પણ, ત્યાં પુસ્તકો મળે છે એની તને ખાતરી છે ને?" કાભઈ જાણે કેડીલેકમાં ના બેઠા હોય એમ પગ લંબાવીને ઈંડા જેવું પોતાનું માથું હલાવતાં હલાવતાં આરામથી બેઠા હતા ને રિક્ષા જે દિશામાં આગળ વધી રહી હતી એનો તાગ મેળવીને મને કંઈક કાચું બફાયું હોવાની ગંધ આવી રહી હતી.
"હા હોં, ત્યાં બધી જ વ્યવસ્થા છે. નાસ્તો ભોજન માટે રેસ્ટોરાં છે ને બાજુમાં વાંચવા માટેની વ્યવસ્થા પણ છે એટલે પુસ્તકો પણ મળતા જ હશે. શું અફલાતૂન જગ્યા છે બોસ! હમણાં હમણાં જ એની શરૂઆત થઈ છે." રિક્ષાવાળાએ રંગમાં આવીને એ જગ્યાનું વર્ણન કરવા માંડ્યું એટલે મારી શંકા એકદમ પાકી થઇ ગઈ ને એટલામાં જ એણે રિક્ષાને મીઠાખળી છ રસ્તા ભણીથી અંડરબ્રિજ ભણી વાળી એટલે મારા મનમાં તાળો બેસી ગયો.
"રિક્ષા ઉભી રાખો. અમારે 'સીટીગોલ્ડ' મલ્ટીપ્લેકસમાં નથી જવાનું." રિક્ષાવાળાને મેં આદેશ આપ્યો. જેવી રિક્ષા ઉભી રહી કે તરત જ કાભઈ સફાળા બેઠા થઇ ગયા ને "વોટ હેપન્ડ?" કહીને મારા ભણી તાડૂક્યા.
રિક્ષામાંથી ઉતરીને હસતાં હસતાં હું એને સમજણફેરને કારણે થયેલા ગોટાળાની આખી વાત વિગતે સમજાવી રહ્યો હતો એટલામાં તો એનો ચહેરો લાલઘૂમ થઇ ગયો, મોટી આંખો વધારે પહોળી થઇ ને ઈંડા આકારનું એનું માથું જોરજોરથી ઘૂમવા માંડ્યું. શું બની રહ્યું છે એની મને સમજણ આવે એ પહેલાં તો એણે મને કાંઠલેથી બરોબર પકડ્યો ને અંગ્રેજીમાં બરાડી બરાડીને જાણે આ ફિયાસ્કા માટે હું જ જવાબદાર ન હોઉં એમ મને ગાળો આપવા માંડ્યો;"યુ બ્લદી બાસ્તર્દ, ઇત ઇજ યોર ફોલ્ત. યુ દીદ નોત એક્સ્પ્લેન પ્રોપરલી. (સાલા હરામખોર, આમાં તારો જ વાંક છે. તેં રિક્ષાવાળાને બરોબર સમજાવ્યું નહોતું.)"
મફતમાં મળતો તમાશો જોવાની મજા કોને ન આવે! રસ્તામાં વચોવચ ઉભેલી રિક્ષા ને કાભઈ ને મારી વચ્ચની ખેંચતાણ જોઇને લોકોનું ટોળું અમારા ભણી આકર્ષાઈ રહ્યું હતું. ટોળું જેમજેમ મોટું થતું ગયું એમએમ કાભઈને વધારે શૂરાતન ચઢતું ગયું ને મારી હાલત તો કાપો તો લોહી ન નીકળે એવી થઇ ગઈ. ધરમ કરતાં કરતાં આ તો ધાડ પડી.
માંડમાંડ એનાં હાથમાંથી મારો કાંઠલો છોડાવીને મેં રીતસરની 'પ્રેમલજ્યોતિ' ભણી દોટ મૂકી.
(ફોટો સૌજન્ય: સેંટ ઝેવિયર્સ પેરીસ, અમદાવાદનાં બ્લોગ પરથી)
“છ મહિના પહેલાં જ સંસારનો ત્યાગ કર્યો છે. ભાઈભાડું, માબાપ અને સગા વહાલાંઓને પણ છોડી દીધા છે. અરે, જે વસ્ત્રો પહેરવાના ખૂબ ગમતા હતા એનો પણ ત્યાગ કરીને ઝબ્ભો લેંઘો ધારણ કર્યા છે. અહીં આવ્યા પછી ટીવી, છાપું અને સમગ્ર દુનિયાનો સાથેનો નાતો પણ કપાઈ ચૂક્યો છે. હવે, ત્યાગ કરવા માટે બાકી શું રહ્યું છે.?” 
